Ngành BFSI (banking, financial services, và insurance) là một trong những lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu. Sự phát triển của các giao dịch tài chính số, các hệ thống thanh toán trực tuyến và dịch vụ ngân hàng điện tử kéo theo sự gia tăng đáng kể các mối đe dọa về an ninh mạng.
Các vụ vi phạm dữ liệu như Equifax (2017) hay Capital One (2019) đã khiến ngành BFSI nhận thức rõ ràng về tác động tiêu cực của việc mất an toàn dữ liệu. Việc đảm bảo tính bí mật, toàn vẹn và sẵn sàng của dữ liệu (CIA: confidentiality – integrity – availability) trở thành yêu cầu bắt buộc.
Bài viết này sẽ phân tích toàn diện về thực trạng, thách thức và giải pháp bảo mật dữ liệu trong ngành BFSI, hãy cùng Dxforce khám phá ngay nhé !
Đặc thù và vai trò của dữ liệu trong ngành BFSI
Phân loại dữ liệu nhạy cảm trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng
Ngành BFSI xử lý và lưu trữ nhiều loại dữ liệu nhạy cảm. Thông tin nhận dạng cá nhân (PII) bao gồm họ tên, số CMND/CCCD, địa chỉ, ngày sinh là những dữ liệu cơ bản nhưng vô cùng quan trọng mà các tổ chức tài chính phải bảo vệ. Bên cạnh đó, dữ liệu tài chính như số tài khoản, lịch sử giao dịch, hạn mức tín dụng và điểm tín dụng là những thông tin cốt lõi liên quan trực tiếp đến tài sản của khách hàng.
Thông tin xác thực như mật khẩu, mã PIN, câu hỏi bảo mật và dữ liệu sinh trắc học đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ quyền truy cập vào tài khoản. Đối với các công ty bảo hiểm, dữ liệu y tế, lịch sử bệnh lý và yêu cầu bồi thường là những thông tin vô cùng nhạy cảm cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Ngoài ra, dữ liệu tuân thủ như hồ sơ KYC (know your customer) và thông tin AML (anti-money laundering) là yêu cầu bắt buộc của cơ quan quản lý để đảm bảo hoạt động tài chính minh bạch và hợp pháp.
Giá trị của dữ liệu đối với hoạt động kinh doanh
Dữ liệu được coi là “dầu mỏ” của nền kinh tế số. Đối với ngành BFSI, dữ liệu không chỉ là tài sản mà còn là nguồn lực chiến lược. Thông qua việc phân tích dữ liệu khách hàng, các tổ chức tài chính có thể cá nhân hóa trải nghiệm và phát triển sản phẩm mới phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng phân khúc thị trường. Đây là yếu tố quan trọng giúp duy trì lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh số hóa hiện nay.
Trong lĩnh vực tín dụng và quản trị rủi ro, dữ liệu là cơ sở để đánh giá khả năng trả nợ, xác định mức độ rủi ro và đưa ra quyết định cho vay chính xác. Các thuật toán phân tích dữ liệu hiện đại giúp phát hiện gian lận và hoạt động đáng ngờ với độ chính xác cao, bảo vệ cả tổ chức tài chính và khách hàng khỏi các rủi ro tiềm ẩn. Hơn nữa, việc tận dụng dữ liệu còn giúp tối ưu hóa hoạt động nội bộ, cắt giảm chi phí vận hành và đáp ứng các yêu cầu báo cáo tuân thủ ngày càng khắt khe.
Theo nghiên cứu của McKinsey, các tổ chức BFSI tận dụng hiệu quả dữ liệu có thể tăng lợi nhuận lên đến 15-20% và giảm thiểu rủi ro tới 25%. Con số này cho thấy tầm quan trọng vượt trội của việc quản lý và khai thác dữ liệu đúng cách.
Xem thêm : E-CRM: Khi dữ liệu trở thành cầu nối giữa doanh nghiệp và khách hàng
Các mối đe dọa bảo mật dữ liệu trong ngành ngân hàng tài chính
Tấn công mạng và lừa đảo trực tuyến
Các tổ chức tài chính là mục tiêu hàng đầu của tội phạm mạng với nhiều hình thức tấn công đa dạng và tinh vi. Ransomware – mã độc tống tiền – là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất khi chúng có khả năng mã hóa toàn bộ dữ liệu quan trọng và đòi tiền chuộc để giải mã. Vụ tấn công ransomware vào Colonial Pipeline năm 2021 đã gây thiệt hại 4,4 triệu USD và đây chỉ là một trong vô số trường hợp tương tự nhắm vào các tổ chức tài chính.
Phishing là phương thức tấn công phổ biến khác, trong đó tin tặc giả mạo email, tin nhắn hoặc trang web của các tổ chức tài chính để đánh cắp thông tin đăng nhập và dữ liệu nhạy cảm của khách hàng. Theo Verizon, 36% các vụ vi phạm dữ liệu liên quan đến phishing, cho thấy đây vẫn là kỹ thuật hiệu quả mà tội phạm mạng thường xuyên sử dụng.
Tấn công Man-in-the-Middle (MitM) cho phép tin tặc chặn và thay đổi thông tin truyền tải giữa người dùng và ngân hàng, tạo điều kiện cho việc đánh cắp thông tin xác thực và chuyển hướng giao dịch. Tương tự, các cuộc tấn công DDoS nhắm vào việc làm quá tải hệ thống, gây gián đoạn dịch vụ và tạo cơ hội cho các hình thức tấn công khác diễn ra mà không bị phát hiện.
Rò rỉ dữ liệu từ nội bộ
Đáng chú ý, theo IBM Security, 60% các vụ vi phạm dữ liệu trong ngành tài chính có liên quan đến yếu tố nội bộ. Nhân viên bất cẩn hoặc thiếu đào tạo về bảo mật thường vô tình trở thành nguyên nhân gây ra các sự cố nghiêm trọng. Ví dụ như việc mở các tệp đính kèm email đáng ngờ, sử dụng mật khẩu yếu hoặc chia sẻ thông tin nhạy cảm qua các kênh không an toàn.
Một mối đe dọa khác đến từ những người trong nội bộ có quyền truy cập đặc quyền nhưng lạm dụng vị trí của mình để đánh cắp hoặc rò rỉ dữ liệu. Trường hợp nhân viên bất mãn có thể cố tình phá hoại hệ thống hoặc đánh cắp thông tin khách hàng. Thêm vào đó, việc mất mát hoặc đánh cắp thiết bị công nghệ như laptop, điện thoại di động chứa dữ liệu công ty là nguyên nhân phổ biến dẫn đến vi phạm bảo mật.
Một vấn đề thường bị bỏ qua là quản lý quyền truy cập của nhân viên không còn làm việc. Nhiều tổ chức quên vô hiệu hóa tài khoản của những người đã nghỉ việc, vô tình tạo ra lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng khi những tài khoản này vẫn giữ quyền truy cập vào hệ thống.
Các lỗ hổng trong hệ thống CNTT và ứng dụng di động
Với xu hướng ngân hàng số và fintech, các lỗ hổng bảo mật trong ứng dụng đang gia tăng đáng kể. API không được bảo vệ đúng cách là một trong những điểm yếu phổ biến nhất, khi các giao diện lập trình ứng dụng không được xác thực và kiểm soát truy cập nghiêm ngặt có thể bị khai thác để truy cập trái phép vào dữ liệu.
Mã nguồn ứng dụng di động thiếu bảo mật là một vấn đề khác, đặc biệt khi các nhà phát triển thường ưu tiên tính năng và trải nghiệm người dùng hơn là bảo mật. Nhiều ứng dụng ngân hàng di động lưu trữ dữ liệu nhạy cảm không được mã hóa trên thiết bị, tạo điều kiện cho việc truy cập trái phép nếu thiết bị bị mất hoặc đánh cắp.
Lỗ hổng trong cơ sở dữ liệu và mã nguồn cũ là thách thức lớn đối với các tổ chức tài chính đã hoạt động lâu năm. Nhiều ngân hàng vẫn phụ thuộc vào các hệ thống cũ không được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa bảo mật hiện đại. Việc thiếu cập nhật bản vá bảo mật kịp thời làm tăng nguy cơ bị tấn công thông qua các lỗ hổng đã được công bố nhưng chưa được khắc phục.
Các hình thức tấn công mới nổi
Tội phạm mạng không ngừng phát triển phương thức tấn công mới, ngày càng tinh vi và khó phát hiện. Tấn công dựa trên AI đang trở thành xu hướng nguy hiểm khi tin tặc sử dụng học máy để phát hiện lỗ hổng và tự động hóa tấn công. Các thuật toán AI có thể phân tích mẫu hình hành vi bảo mật và tìm ra điểm yếu trong hệ thống phòng thủ nhanh hơn và hiệu quả hơn con người.
Deepfake là công nghệ cho phép tin tặc giả mạo âm thanh, hình ảnh để vượt qua xác thực sinh trắc học. Ví dụ, tin tặc có thể tạo ra video giả mạo của giám đốc tài chính yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp, hoặc tạo ra mẫu giọng nói để qua mặt các hệ thống xác thực bằng giọng nói.
Supply Chain Attack – tấn công vào chuỗi cung ứng – là phương thức tấn công gián tiếp nhắm vào các nhà cung cấp phần mềm hoặc dịch vụ bên thứ ba. Thay vì tấn công trực tiếp vào hệ thống ngân hàng được bảo vệ nghiêm ngặt, tin tặc nhắm vào các đối tác yếu hơn trong chuỗi cung ứng để tạo cửa hậu vào hệ thống chính.
Cryptojacking là hình thức tấn công mà tin tặc chiếm đoạt tài nguyên máy tính của tổ chức để đào tiền điện tử. Mặc dù không trực tiếp đánh cắp dữ liệu, nhưng cryptojacking làm giảm hiệu suất hệ thống, tăng chi phí điện năng và có thể tạo ra lỗ hổng cho các hình thức tấn công khác.
Chiến lược và giải pháp bảo mật dữ liệu hiệu quả
Xây dựng hệ thống quản trị bảo mật thông tin toàn diện
Để bảo vệ dữ liệu hiệu quả, các tổ chức BFSI cần thiết lập khung quản trị bảo mật thông tin (ISMS) theo tiêu chuẩn ISO 27001. ISMS không chỉ là bộ công cụ kỹ thuật mà là hệ thống quản lý toàn diện, bao gồm chính sách, quy trình và biện pháp kiểm soát để quản lý rủi ro bảo mật một cách có hệ thống. Khung này giúp tổ chức xác định, đánh giá và giảm thiểu rủi ro bảo mật thông tin một cách có phương pháp.
Việc phân định rõ vai trò và trách nhiệm bảo mật trong tổ chức là yếu tố quan trọng để đảm bảo không có khoảng trống trong việc giám sát và thực thi các biện pháp bảo mật. Mỗi thành viên trong tổ chức, từ ban lãnh đạo cao nhất đến nhân viên cơ sở, cần hiểu rõ trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ thông tin và tuân thủ các quy định bảo mật.
Xây dựng chính sách bảo mật và quy trình vận hành chuẩn (SOP) giúp đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả trong các hoạt động bảo mật. Các chính sách này cần được cập nhật thường xuyên để phản ánh các mối đe dọa mới nổi và thay đổi trong môi trường pháp lý. Quy trình vận hành chuẩn cung cấp hướng dẫn chi tiết cho các hoạt động bảo mật hàng ngày, từ quản lý mật khẩu đến phản ứng với sự cố.
Việc thực hiện đánh giá rủi ro và kiểm thử bảo mật định kỳ là không thể thiếu để duy trì trạng thái bảo mật tốt. Các tổ chức BFSI nên tiến hành kiểm tra xâm nhập (penetration testing), phân tích lỗ hổng, và mô phỏng tấn công để xác định và khắc phục các điểm yếu trước khi chúng bị khai thác. Đánh giá rủi ro giúp các tổ chức ưu tiên nguồn lực cho những khu vực có rủi ro cao nhất.
Nguyên tắc “Defense in Depth” (phòng thủ theo chiều sâu) xây dựng nhiều lớp bảo vệ, giúp đảm bảo rằng nếu một lớp bảo mật bị xâm phạm, các lớp khác vẫn có thể bảo vệ dữ liệu. Chiến lược này kết hợp các biện pháp bảo mật vật lý, kỹ thuật và quy trình để tạo ra hệ thống phòng thủ toàn diện và mạnh mẽ.
Áp dụng các công nghệ bảo mật tiên tiến
Mã hóa dữ liệu end-to-end
Mã hóa dữ liệu là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ thông tin nhạy cảm. Bằng cách mã hóa dữ liệu từ điểm gửi đến điểm nhận, các tổ chức BFSI có thể ngăn chặn việc truy cập trái phép vào dữ liệu.
Xác thực đa yếu tố (MFA)
Xác thực đa yếu tố yêu cầu người dùng cung cấp nhiều hơn một phương thức xác thực, như mật khẩu, mã OTP, hoặc sinh trắc học. Điều này làm tăng đáng kể độ khó cho các cuộc tấn công mạng.
Phân tích hành vi người dùng (UEBA)
UEBA sử dụng các thuật toán để phân tích hành vi người dùng và phát hiện các hoạt động bất thường. Điều này giúp ngăn chặn các cuộc tấn công từ bên trong và bên ngoài.
Zero trust architecture
Kiến trúc Zero Trust dựa trên nguyên tắc không tin tưởng bất kỳ ai, bao gồm cả người dùng bên trong mạng. Mọi truy cập đều cần được xác thực và ủy quyền trước khi được phép.
Ứng dụng công nghệ mới trong bảo mật dữ liệu BFSI
Blockchain và công nghệ sổ cái phân tán
Blockchain là một công nghệ sổ cái phân tán, cho phép ghi lại các giao dịch một cách minh bạch và an toàn. Trong ngành BFSI, blockchain được sử dụng để tối ưu hóa tài chính thương mại bằng cách trao đổi tài liệu và thông tin một cách bảo mật, cũng như tự động hóa việc cấp phát bảo hiểm. Công nghệ này mang lại hiệu quả cao, giảm chi phí, tăng cường bảo mật và minh bạch. Dự kiến, thị trường blockchain trong BFSI sẽ đạt 13.79 tỷ USD vào năm 2028, tăng trưởng với tốc độ CAGR là 57.55% từ năm 2023 đến 2028.
Trí tuệ nhân tạo và học máy trong phát hiện gian lận
AI và ML đang trở thành những công cụ quan trọng trong việc phát hiện và ngăn chặn gian lận trong BFSI. Các thuật toán AI có thể phân tích dữ liệu giao dịch theo thời gian thực để phát hiện các hoạt động bất thường, giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng cường bảo mật. AI cũng hỗ trợ trong việc phát hiện và ngăn chặn rửa tiền bằng cách phân tích hành vi người dùng và nhận diện các giao dịch đáng ngờ
Điện toán đám mây bảo mật
Điện toán đám mây đang trở thành một phần không thể thiếu trong ngành BFSI, cung cấp khả năng lưu trữ và xử lý dữ liệu linh hoạt với các biện pháp bảo mật mạnh mẽ. Các đám mây cộng đồng BFSI được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu bảo mật nghiêm ngặt của ngành, bao gồm kiến trúc Zero Trust và mã hóa dữ liệu từ đầu đến cuối. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro bảo mật và tăng cường sự tuân thủ quy định
Tokenization và các phương pháp bảo vệ dữ liệu người dùng
Tokenization là quá trình thay thế dữ liệu nhạy cảm bằng các mã token không có giá trị thực tế. Công nghệ này giúp bảo vệ thông tin khách hàng khỏi các cuộc tấn công mạng bằng cách giảm thiểu rủi ro khi dữ liệu bị lộ. Tokenization cũng giúp giảm bớt gánh nặng tuân thủ quy định, như giảm phạm vi áp dụng của PCI DSS trong ngành tài chính
Thông tin liên quan :
- Ứng dụng CRM trong ngành BFSI: Giải pháp nâng cao trải nghiệm khách hàng
- Salesforce Financial Services Cloud: Giải pháp CRM bứt phá cho ngành BFSI
Hướng phát triển tương lai trong bảo mật dữ liệu ngành BFSI
Xu hướng bảo mật dữ liệu trong 5 năm tới
Trong 5 năm tới, bảo mật dữ liệu trong ngành BFSI sẽ tập trung vào việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (ML), và blockchain để tăng cường bảo mật và phát hiện gian lận. Các giải pháp như xác thực đa yếu tố (MFA) và kiến trúc Zero Trust sẽ trở nên phổ biến hơn để bảo vệ dữ liệu khỏi các cuộc tấn công mạng ngày càng phức tạp.
Bên cạnh đó, việc áp dụng điện toán đám mây bảo mật sẽ giúp các tổ chức BFSI giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự tuân thủ quy định. Tokenization và mã hóa dữ liệu cũng sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thông tin khách hàng
Xem thêm :
- Tích hợp IoT và CRM : Tương lai của quản lý khách hàng thông minh
- Tích hợp AI vào CRM: Bộ đôi hoàn hảo giúp doanh nghiệp tăng trưởng nhanh
Lộ trình chuyển đổi số an toàn cho các tổ chức BFSI
Chuyển đổi số là một quá trình không thể tránh khỏi trong ngành BFSI. Để đảm bảo an toàn, các tổ chức cần thực hiện một lộ trình chuyển đổi số toàn diện:
- Bước 1: Đánh giá hiện trạng – Đánh giá hệ thống bảo mật hiện tại và xác định các lỗ hổng cần khắc phục.
- Bước 2: Xây dựng chiến lược – Phát triển một chiến lược chuyển đổi số bao gồm các giải pháp bảo mật mới như AI, blockchain, và đám mây.
- Bước 3: Triển khai và giám sát – Triển khai các giải pháp bảo mật mới và liên tục giám sát để đảm bảo an toàn.
- Bước 4: Đào tạo và nâng cấp – Đào tạo nhân viên về các công nghệ mới và nâng cấp hạ tầng thường xuyên để đáp ứng các thách thức bảo mật mới
Xem thêm : Xu hướng chuyển đổi số 2025 – Bí quyết nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp
Yếu tố con người trong chiến lược bảo mật dữ liệu
Yếu tố con người đóng vai trò quan trọng trong chiến lược bảo mật dữ liệu. Các tổ chức BFSI cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức bảo mật cho nhân viên và khách hàng. Điều này bao gồm:
- Đào tạo nhân viên – Cung cấp các khóa đào tạo thường xuyên về an ninh mạng và bảo mật dữ liệu.
- Tuyên truyền cho khách hàng – Giáo dục khách hàng về cách bảo vệ thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng.
- Phát triển văn hóa bảo mật – Xây dựng một văn hóa bảo mật mạnh mẽ trong toàn bộ tổ chức để mọi người đều hiểu rõ tầm quan trọng của bảo mật dữ liệu
Trong tương lai, bảo mật dữ liệu sẽ không ngừng phát triển, đòi hỏi các tổ chức BFSI phải linh hoạt thích ứng với các xu hướng công nghệ mới. Chỉ khi có một chiến lược bảo mật toàn diện, các ngân hàng, công ty tài chính và bảo hiểm mới có thể duy trì lòng tin của khách hàng và đảm bảo an toàn dữ liệu trước những mối đe dọa ngày càng phức tạp.
